حمله پانیک؛ علل، علائم و راه درمان این اختلال
هر کسی ممکن است در عمر خود یک بار حمله پانیک را تجربه کند. اما حمله های مکرر و مداوم احتمالا نشانه ای از هراس یا اضطراب غیر معمولی است که نیاز به درمان دارد
علائم حمله پانیک یا وحشت زدگی
علائم جسمی حمله پانیک ممکن است شامل تنفس سریع، تعریق شدید، لرزش، حالت تهوع، سرگیجه، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن، لرز یا احساس گرما و افزایش ضربان قلب باشد.
علاوه بر ترس شدید، ممکن است احساس قطع ارتباط با افراد، از دست دادن کنترل، خطر قریب الوقوع و تمایل شدید برای فرار یا گریز از آن اوضاع نیز در فرد وجود داشته باشد. این علائم که اغلب شبیه به علائم حمله قلبی یا اختلال تنفسی است، ممکن است با ترس از مرگ همراه باشد
شروع علائم حمله پانیک ناگهانی است ولی می تواند با حالتی آرام و اضطرابی نیز بروز کند. برخی از افراد حمله پانیک را با علائم محدودی تجربه می‌کنند که شامل کمتر از چهار علامت شایع ذکر شده در بالا است.
مشکلات اضطراب
حمله پانیک حدود پنج تا ۲۰ دقیقه طول می کشد، اما در ۱۰ دقیقه به اوج خود می‌رسد. حمله پانیک می تواند چندین بار در طی چند ساعت و برای برخی افراد هر روز یا یک بار در هفته اتفاق بیفتد.
کسانی که به صورت مکرر حمله پانیک را تجربه می‌کنن، اغلب می توانند موقعیت هایی که باعث بروز حمله در آنها می شوند را تشخیص دهند و یاد بگیرند که آماده مقابله با آن شوند.
علل حمله پانیک یا وحشت زدگی
علت حملات پانیک ناشناخته است. اما تئوری‌های مختلفی در مورد علل بروز آن وجود دارد. عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز یا یک میل ژنتیکی از جمله دلایل بروز حمله پانیک در افراد است.
حملات پانیک می توانند در اثر شرایط و موقعیت‌های مختلفی از جمله وجود اختلال خلقی مانند اضطراب یا افسردگی ایجاد شوند. استرس شدید طولانی مدت، داشتن مشکل در سلامت جسمی مانند بیماری قلبی، تنفسی یا تیروئید، استفاده بیش از حد از الکل، نیکوتین یا کافئین و عوارض جانبی برخی داروهای پزشکی و مصرف تفریحی برخی مواد ممکن است به بروز حمله پانیک منجر شوند.
حملات مکرر به طور کلی نشان دهنده یک اختلال هراس است. حمله پانیک در حالی که فرد خواب است نیز ممکن است رخ دهد و باعث شود که افراد با احساس ترس و وحشت ناگهانی از خواب بیدار شوند.
نوجوانان و بزرگسالان جوانی که حملات پانیک دارند، اغلب دارای مشکلات سلامت روان دیگری نیز هستند. این افراد ممکن است در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر مانند اختلال وسواس، اضطراب، اختلالات خلقی، اختلالات پرخوری یا مصرف مواد نیز باشند.
همراه با اضطراب علایم زیر دیده می شوند:
- تعریق، گر گرفتگی
- طپش قلب
- لرزش بدن، بیقراری
- احساس خفگی، سنگین شدن تنقس
- درد سینه و قلب
- احساس سرگیجه و عدم تعادل
- ترس از بروز مرگ ناگهانی
- ترس از دست دادن کنترل روانی
- تعداد این حملات از چند بار در هفته تا چند بار در سال متغییر است
- معمولا در بین حملات، هر چند که فرد دچار حمله پانیک نشده است ولی مدام نگران این است که نکند دو باره این حملات تکرار شوند و یا نکند دچار سکته قلبی و یا مغزی شود، نکند عقل و شعور خود را از دست بدهد؟!
- این نگرانی ها ممکن است تا حمله بعدی ادامه داشته باشد
آیا این حملات خطرناک و کشنده است؟
خیر. حملات پانیک منجر به مرگ نمی شود اما به خصوص در صورت شدید بودن علایم عوارضی دارد که ممکن است در زندگی عادی فرد اختلال ایجاد نماید و حتی در مواردی وی را از انجام کار روزانه باز دارد.
این عوارض میتواند موارد زیر باشد:
- ترس از محیط هایی مانند اتوبوس، مترو و سایر مکان های شلوغ. بیمار نگران است در صورت بروز این حملات نتواند از آن مکان ها و پر ازدحام فرار کند. از این رو از محیط های فوق اجتناب می کند. گاهی اوقات این ترس ها به قدری شدید می شوند که بیمار قادر به خروج از منزل به تنهایی نمی باشد و حتما یک نفر باید وی را همراهی کند. در اینگونه موارد حتی ممکن است بیمار از رفتن به سر کار خودداری کند.
- مراجعه مکرر به اورژانس در تمام وقت شبانه روز در صورت بروز حمله
- مراجعه به پزشکان متعدد و انجام ازمایشات مکرر پزشکی برای اطمینان از سلامت جسمانی
علت حملات پانیک چیست؟
علت این بیماری کاملا روشن نیست اما عوامل زیر در بروز آن موثر هستند:
- ارث، شانس این بیماری را ۶ برابر افزایش می دهد.
- مصرف چای وقهوه، سیگار در افراد مستعد
- مصرف مواد مخدر مانند حشیش، شیشه و سایر مواد محرک
- بیخوابی در افراد مستعد
- بیماری جسمانی مانند پرکاری تیروئید و دیابت
مرتضی احمدی منش (روانشناس بالینی) خانه روانشناسی چتر سبز
در واقع هیچ تست تشخیصی استاندارد و معتبری برای اختلال پانیک وجود ندارد. تشخیص پانیک توسط دکتر روانشناس یا روانپزشک و براساس ارزیابی روانشناختی فرد، شرح حال او و معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) انجام می شود.
اما در اینجا تعدادی سوال برای شما تهیه کرده ایم که براساس نشانه ها، علایم و تجربه های مراجعان متعدد پانیک که داشته ام، تهیه شده است. سوالات را به دقت بخوانید و ببینید که آیا در چند ماه گذشته این علایم و نشانه ها را در خودتان داشته اید یا خیر.
اولین گام برای تشخیص پانیک این است که نشانه های شما ناشی از علل پزشکی نباشد به همین دلیل قبل از اینکه به سئوالات زیر پاسخ دهید باید مطمئن شوید که دلیل علایم شما به خاطر مشکل قلبی یا هر علت پزشکی دیگر نیست.
- آیا تا به حال ناگهان دچار ترس و اضطراب شدید و غیرعادی مواجه شده اید که چند دقیقه ای هم طول کشیده باشد؟
- اگر جوابتان به سوال قبل مثبت بود، آیا در طول آن چند دقیقه علایم زیر را تجربه کرده اید؟
- افزایش ناگهانی ضربان قلب و تپش قلب؟
- عرق کردن؟
- لرزش بدن
- احساس تنگی نفس؟
- احساس خفگی؟
- درد در ناحیه قفسه سینه؟
- حالت تهوع و دل درد؟
- سرگیجه، ضعف و سبک شدن سر؟
- لرز یا گرگرفتگی؟
- بی حسی یا گزگز کردن اندام های بدن؟
- احساس جدا شدن از خود و محیط اطراف (مثل اینکه از بیرون به خودتان نگاه می کنید)؟
- احساس ترس از از دست دادن کنترل و دیوانه شدن؟
- احساس مرگ؟
- آیا بعد از یک ماه از بروز این علایم از این نگران بودید که این نشانه ها را دوباره تجربه کنید؟
- آیا برای جلوگیری از تکرار این حملات کارهایی مثل اجتناب از موقعیت های خاص و ناآشنا انجام داده اید؟
- آیا اضطراب و نگرانی شما به حدی هست که باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره تان شود؟
- آیا اطرافیانتان تا به حال به شما گفته اند که همیشه مضطرب به نظر می رسید؟
اگر جواب شما به اکثر این سوالات بله است، احتمال اینکه دچار حمله پانیک شده اید یا اختلال پانیک داشته باشید وجود دارد. بنابراین برای تشیخیص دقیق و درمان به دکتر روانشناس مراجعه کنید.
باز هم تاکید می کنم که این یک تست تشخیصی معتبر برای پانیک نیست و تشخیص اختلال پانیک و حملات پانیک فقط توسط دکتر روانشناس و روانپزشک انجام می شود.(خانه روانشناسی چتر سبز ، مرتضی احمدی منش(روانشناس بالینی).
علل پزشکی حملات پانیک
برخی از بیماری ها جسمی می تواند منجر به پانیک اتک شوند عبارتند از:
- پرولاپس دریچه میترال که مشکلی جزئی در درست بسته نشدن یکی از دریچه‌های قلب است.
- پرکاری تیروئید (پرکاری غده تیروئید)
- هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
- مصرف مواد محرک (آمفتامین، کوکائین و کافئین)
- علایم ترک اعتیاد
در صورتی که حمله های پانیک مکرر دارید توصیه می کنم قبل از هر نوع درمان روانشناختی ابتدا تحت نظر پزشک متخصص بررسی کاملی از شرایط جسمی و فیزیولوژیک خود داشته باشید.
ژنتیک
مغز برخی از افراد به صورت ژنتیکی تحریک پذیرتر است. این افراد در شرایط مختلف علایم اضطراب را سریع تر و شدیدتر از دیگران تجربه می کنند و احتمال اینکه تجربه حملات پانیک داشته باشند بیش از سایر افراد است.
علل روانشناختی حملات پانیک
برخی از عوامل روانشناختی که می تواند منجر به حملات پانیک شود اینها هستند:
- تجربیات دردناک مکرر یا شدید در گذشته ( مثل سوء استفاده جنسی، مرگ یک عزیز ، شکست در مقاطع مختلف زندگی مثل امتحانات)
- تجربیات استرس آور مکرر یا شدید درگذشته
تجربه من نشان داده است که درصد بالایی از مبتلایان به حملات پانیک در این دسته قرار می گیرند. به عبارت دیگر مغز این افراد به دلیل تجربیاتی که در گذشته داشته اند اضطراب بیشتری داردکه در شرایط حاد به شکل حمله پانیک تجربه می شود.
فشار و استرس های زندگی
اتفاقات جاری زندگی می تواند منجر به فعال شدن حملات پانیک در فرد شود. اتفاقاتی مثل ورشکستگی، بچه دار شدن، مرگ عزیزان، طلاق و بیکاری.
درمان خانگی panic disorder
علاوه بر این روش های درمانی دارویی، یکسری روش‌های ساده و در دسترس برای کاهش علائم
وجود دارد که می‌توانید در خانه انجام دهید:
- انجام یک برنامه منظم ورزشی و مدیتیشن
- خواب کافی
- اجتناب از مصرف محرک هایی مانند کافئین در قهوه و چای
چگونه می‌توان از بیماری پانیک پیشگیری کرد؟
هرچند پیشگیری از حملات پانیک سخت است، با این حال می‌توان با جلوگیری از مصرف الکل و مواد محرک مانند کافئین و همچنین داروهای اعتیاد آور، علائم حملات را کاهش داد. اگر موردی از حملات پانیک را تجربه کرده‌اید یا در معرض آن قرار گرفته‌اید، با پزشک خانواده خود در این مورد مشورت کنید.
چه افرادی در معرض خطر بروز بیماری پانیک هستند؟
اینکه چه عواملی باعث حملات هراس می‌شوند یا اینکه چرا از هر 75 نفر 1 نفر دچار نوع مزمن این بیماری می‌شود، به طور واضح مشخص نیست. اما محققان عوامل اساسی را که ممکن است خطر حملات پانیک را افزایش دهند، شناسایی کرده اند.
عواملی که افراد را در خطر بروز حملات پانیک قرار می‌دهند:
ژنتیک
اگر در بین اعضای خانواده‌تان فردی است که سابقه حملات پانیک یا اختلال هراس دارد، احتمال اینکه حملات وحشت را تجربه کنید بیشتر است.
استرس
اضطراب یا استرس همان حمله وحشت نیست، اما این دو وضعیت ارتباط تنگاتنگی باهم دارند.
احساس استرس، خستگی مفرط یا اضطراب شدید میتواند یک عامل خطر برای حمله پانیک در آینده باشد.
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی یا عوارض دارویی ممکن است روی عملکرد شیمیایی مغز افراد تأثیر بگذارد و آن هارا مستعد حملات panic کند.
اتفاقات زندگی
آشفتگی در زندگی شخصی یا شغلی افراد، از جمله از دست دادن عزیزان یا اخراج شدن از شغل، میتواند اضطراب زیادی ایجاد کند که از ریسک فاکتور‌های جدی این بیماری است.
بیماری‌های نورولوژیک زمینه‌ای
این بیماری‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اختلال اضطراب عموم
- اختلال استرس حاد
- اختلال استرس پس از سانحه
- اختلال وسواس فکری عملی
- افراد مبتلا به فوبیای خاص
حملات وحشت قبلی
افرادی که قبلا سابقه‌ی بروز این حملات را دارند مدام با استرس رخ دادن دوباره آنها زندگی می‌کنند. این حالت میتواند منجر به کاهش خواب، افزایش استرس و ریسک بیشتر برای حملات هراس باشد.
درمان اختلال وحشت زدگی
افرادی که به طور مکرر اختلال پانیک را تجربه می کنند، اغلب تغییراتی را هم در سبک زندگی خود ایجاد می کنند. جلوگیری از وقوع اتفاقات و شرایطی که احتمال بروز علائم در آنها وجود دارد، یکی از مهم‌ترین این تغییرات هستند.
متأسفانه حمله پانیک می تواند این افراد را به هراس‌های خاصی مانند آگورافوبیا (ترس از حضور در اجتماع) سوق دهد. ترس از بروز حمله پانیک، فرد را از حضور فرد در موقعیت‌های اجتماعی منزوی می‌کند.
درمان شناختی – رفتاری میتواند به تغییر نحوه تفکر و واکنش به موقعیت هایی که باعث ایجاد ترس می شوند، کمک کننده باشد. تمرینات آرامش و آگاهی ذهن، مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا، ماساژ، تصاویر هدایت شونده و ریلکس کردن پیش‌رونده ماهیچه ها، می توانند به کاهش اضطراب و استرس منجر به پانیک کمک کنند. داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب نیز می توانند در کنترل علائم پانیک موثر باشد.
روان درمانی و درمان دارویی هم به اثبات رسیده است که در کاهش فراوانی و شدت حملات پانیک مؤثر است. مسیر درمانی شما به تاریخچه پزشکی و شدت حملات شما بستگی دارد.
نوعی روان درمانی به نام درمان شناختی رفتاری (CBT) توسط مطالعات متعدد یافت شده است که مؤثرترین درمان حملات پانیک و اختلال پانیک است. در طی CBT ، شما با یک درمانگر در زمینه آموزش آرامش ، بازسازی ساختار افکار و رفتارهای خود ، ذهن آگاهی ، درمان در معرض نور و کاهش استرس کار خواهید کرد. بسیاری از افرادی که از حملات پانیک رنج می برند ، در طی چند هفته متوجه کاهش می شوند و اغلب علائم بطور قابل توجهی کاهش می یابد یا در طی چند ماه کاملاً از بین می رود.+
برخی داروها می توانند در مدیریت علائم حمله پانیک و همچنین اضطراب و افسردگی بسیار مفید باشند.
تفاوت حملات عصبی با حملات پانیک چیست؟
بسیاری از افراد نمیدانند تفاوت اصطلاحات حمله عصبی و حمله پانیک چیست ، اما در واقعیت ، آنها دو تجربه متفاوت را نشان می دهند. از اصطلاح حمله پانیک برای توصیف ویژگی های بارز اختلال پانیک یا حملات پانیک که در نتیجه یک اختلال روانی دیگر رخ می دهد استفاده می کند. برای اینکه یک حمله پانیک تلقی شود ، چهار یا بیشتر علائم مشخص شده باید وجود داشته باشد.
در مقابل ، اصطلاح حمله عصبی مشخصات مشخص شده ای ندارد. در عوض ، اضطراب برای توصیف ویژگی اصلی اختلالات عصبی مختلف استفاده می شود. اوج علائم ناشی از اضطراب - از قبیل بیقراری ، تنگی نفس ، افزایش ضربان قلب و مشکل در تمرکز - ممکن است مانند "حمله" احساس شود ، اما به طور کلی شدت آن کمتر از آنهایی است که یک حمله پانیک در اوج را تجربه می کنند.
با توجه به اینکه حملات اضطرابی به طور مشخص تشخیصی ندارند ، استفاده از این کلمه برای بسیار عام است و افراد مختلف ممکن است از آن در روش ها و شرایط مختلف استفاده کنند.
راه کمک به شخص دچار به حمله پانیک چیست؟
دیدن یک دوست در هنگام حمله پانیک می تواند یک تجربه ترسناک باشد. همچنین می توان برای کمک به آن شخص و تماشای رنج آنها احساس ناتوانی کرد. ، کارهایی وجود دارد که می توانید انجام دهید و بگویید تا از طریق این تجربه به آنها کمک کنید.
در درجه اول ، حفظ آرامش ، صبور بودن و تفاهم بسیار مهم است. به دوست خود کمک کنید با تشویق آنها به نفس عمیق در مدت چهار ثانیه و به مدت چهار ثانیه از حمله پانیک منتظر بمانید. با آنها باشید و به آنها اطمینان دهید که این حمله فقط موقتی است و آنها از طریق آن عبور خواهند کرد. همچنین می توانید به آنها یادآوری کنید که در صورت احساس راحتی بیشتر در جای دیگر می توانند محیطی را که در آن قرار دارند ترک کنند و سعی کنند آنها را در گفتگوی صمیمانه درگیر کنید.
هنگامی که حمله پانیک به پایان رسید و فرد به حالت آرام خود بازگشت ، آنها را تشویق کنید در اولین فرصت ، در صورتی که قبلاً نتوانسته اند از پزشک بهداشت روان کمک بگیرند. شما می توانید با کمک به جستجوی یک متخصص مجوز ، تکنیک های تحقیقاتی مقابله آنلاین و جستجوی کتابهای خودی که به آنها کمک کنند ، به آنها کمک کنید.
بخاطر اینکه خطر عود کردن دوباره بیماری در صورت قطع کردن بی موقع دارو بیش از ۶۰% احتمال دارد، به همین علت بهتر است تا حتی بعد از کنترل کردن کامل حملات پانیک هم درمان ادامه پیدا کند.
برای کنترل کردن کامل حملات پانیک، بهتر است درمان ۳ تا ۶ ماه ادامه پیدا کند
برای پیشگیری از عود کردن دوباره این بیماری توصیه می کنیم که درمان آن تا یک سال حتی ادامه یابد. البته بعد از کنترل کردن بیماری میزان و تعداد داروها به نسبت قبل کمتر خواهد شد اما بهتر است بر اساس نظر دکتر خود، داروها را تعدیل کنید.
امیدوارم از این مطلب بهره کافی را برده باشید و متوجه شده باشید که پانیک چیست و در وهله دوم بدانید که راه کمک به افراد مبتلا به پانیک چیست تا به آن برای رهایی از پانیک کمک کنید.
مشاور شما : خانه مشاوره و روانشناسی چتر سبز
جهت دریافت نوبت با شماره 09107025141 تماس حاصل فرمایید.
دیدگاه خود را بنویسید