هیپنوتیزم یک حالت افزایش تمرکز و توجه متمرکز است. هیپنوتیزم با هدایت یک هیپنوتراپیست آموزش دیده و دارای گواهینامه، به شما این امکان را می‌دهد که نسبت به پیشنهادات برای ایجاد تغییرات سالم در ادراکات، احساسات، عواطف، خاطرات، افکار یا رفتارهای خود بازتر باشید.

هیپنوتیزم که هیپنوتراپی نیز نامیده می‌شود، حالت آرامش عمیق و تمرکز متمرکز است و یک نوع داروی ذهن و بدن است.یک هیپنوتیزم درمانگر آموزش دیده و دارای گواهینامه شما را با نشانه‌های کلامی، تکرار و تصویرسازی به این وضعیت عمیق تمرکز و آرامش راهنمایی می‌کند.

هنگامی که تحت هیپنوتیزم درمانی هستید، این سطح بالای تمرکز به شما اجازه می‌دهد تا حواس پرتی‌های معمولی را نادیده بگیرید و نسبت به پیشنهادات هدایت شده برای ایجاد تغییراتی در جهت بهبود سلامت خود بازتر باشید.

فهرست مطالب

1. هیپنوتیزم درمانی چگونه است؟
2. آیا هیپنوتیزم درمانی حقیقت دارد؟
3. کاربردهای هیپنوتیزم درمانی
4. مردم چگونه تجربه هیپنوتیزم را توصیف می‌کنند؟
5. معمولاً در طول جلسه هیپنوتیزم چه اتفاقی می‌افتد؟
6. آیا از هیپنوتیزم به عنوان تنها درمان استفاده می‌شود؟
7. آیا هیپنوتیزم درمانی موثر است؟
8. چه نوع افرادی بیشتر از هیپنوتیزم سود می‌برند؟
9. آیا هیپنوتیزم درمانی برای برخی افراد یا در شرایط خاص نامناسب است؟
10. آیا هیپنوتیزم درمانی خطرناک است؟
11. آیا خود هیپنوتیزمی امکان پذیر است؟
12. کلام پایانی

هیپنوتیزم درمانی چگونه است؟

نحوه هیپنوتیزم درمانی به طور کامل درک نشده است. با این حال پاسخ به این سوال که هیپنوتیزم درمانی چگونه انجام می شود در موارد زیر خلاصه شده است، معمولاً اعتقاد بر این است که در روش هیپنوتیزم درمانی، حالت عمیق تمرکز و آرامش که با هیپنوتیزم به دست می‌آید:

• ذهن شما آرام شده است.
• شما می‌توانید به بخشی از مغز خود که از آن افکار، باورها، ادراکات، احساسات، عواطف، خاطرات و رفتارهای شما سرچشمه گرفته، ضربه بزنید.
• در این حالت، شما برای راهنمایی ملایم هیپنوتیزم درمانگر خود بازتر هستید تا به شما کمک کند تا افکار ناخودآگاهی را که رفتار فعلی شما را هدایت می‌کنند، تغییر دهید یا جایگزین کنید.

آیا هیپنوتیزم درمانی حقیقت دارد؟

• افسانه: هیپنوتیزم درمانی یک نوع سرگرمی است.

هیپنوتیزم یک عمل صحنه‌ای یا یک عمل جادویی نیست. هیپنوتیزم بالینی نوعی درمان پزشکی است که اغلب به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی که شامل رویکردهای پزشکی سنتی است، استفاده می‌شود.

• افسانه: وقتی هیپنوتیزم درمانی می‌شوید هوشیاری خود را از دست می‌دهید یا دچار فراموشی می‌شوید.

اکثر مردم همه چیزهایی که در طول هیپنوتیزم اتفاق می‌افتد را به یاد می‌آورند. شما از اینکه چه کسی هستید، کجا هستید آگاه می‌شوید و آنچه را که در طول جلسه هیپنوتیزم اتفاق افتاده را به یاد می‌آورید.

• افسانه: زمانی که هیپنوتیزم درمانی می‌شوید تحت کنترل هیپنوتیزم درمانگر خود هستید.

هیپنوتیزم کننده یا هیپنوتیزم درمانگر هیپنوتیزم را هدایت می‌کند، اما هیپنوتیزم کاری است که شما برای خودتان انجام می‌دهید. نمی‌توان کاری کرد که برخلاف میل شما انجام شود. شما هیچ اطلاعاتی را که می‌خواستید مخفی بماند را فاش نخواهید کرد. کنترل رفتار خود را از دست نمی‌دهید. هیپنوتیزم تجربه پیشنهادات را آسان‌تر می‌کند اما شما را مجبور به داشتن تجارب خاصی نمی‌کند.

• افسانه: هیپنوتیزم درمانی چیزی جز خواب عمیق نیست.

هیپنوتیزم خواب نیست. برخی از اشکال عمیق‌تر هیپنوتیزم وجود دارد که می‌تواند باعث شود شما در خواب به نظر برسید زیرا بدن شما بسیار ساکن و ساکت است، اما شما خواب نیستید.

کاربردهای هیپنوتیزم درمانی

هیپنوتیزم درمانی ممکن است به درمان تعدادی از شرایط پزشکی که در آن عوامل روانی بر علائم فیزیکی تأثیر می‌گذارد، کمک کند. کاربردهای رایج برای سلامت روان عبارتند از:

• استرس و اضطراب، به ویژه قبل از اقدامات پزشکی یا دندانپزشکی؛ موارد وحشت زدگی؛ و سندرم استرس پس از سانحه PTSD
• فوبیاها
• مسائل کنترل رفتار، از جمله ترک سیگار، کاهش وزن و شب ادراری

کاربردهای رایج پزشکی عبارتند از:

• بیخوابی
• آسم
• گرگرفتگی در دوران یائسگی
• اختلالات گوارشی، از جمله سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• کنترل درد، از جمله بعد از جراحی، زایمان، سرطان، فیبرومیالژیا، سوختگی و سردرد (میگرن و تنش)
• بیماری‌های پوستی، از جمله زگیل و پسوریازیس
• عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان یا پرتودرمانی، از جمله تهوع و استفراغ

هیپنوتیزم برای استفاده در این شرایط و بسیاری دیگر از شرایط پزشکی همچنان مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مردم چگونه تجربه هیپنوتیزم را توصیف می‌کنند؟

مردم هیپنوتیزم را به روش‌های مختلفی توصیف می‌کنند. ممکن است احساس کنید که در حالت خلسه مانند هستید. آنقدر متمرکز شده‌اید که بتوانید جلوی حواس پرتی اطراف را بگیرید. آیا تا به حال آنقدر روی یک برنامه تلویزیونی متمرکز شده‌اید یا آنقدر در یک کتاب غرق شده‌اید که صحبت‌های خانواده‌تان در اطرافتان یا حتی پارس سگتان را نشنیدید؟ این تجربه تا حدودی شبیه احساسی است که ممکن است هنگام هیپنوتیزم داشته باشید. بسیاری از مردم می‌گویند که با وجود افزایش تمرکز، احساس آرامش می‌کنند. اکثر آنها آن را به عنوان یک تجربه خوشایند توصیف کردند.

معمولاً در طول جلسه هیپنوتیزم چه اتفاقی می‌افتد؟

چهار مرحله هیپنوتیزم وجود دارد: القاء، عمیق‌تر، پیشنهادات و خروج

القاء

در این مرحله، شما شروع به کسب آرامش می‌کنید، توجه خود را متمرکز می‌کنید و حواس پرتی را نادیده می‌گیرید. هیپنوتیزم درمانگر شما را در این مرحله با تکنیک‌های خاصی مانند تنفس کنترل‌شده یا آرام‌سازی پیشرونده عضلانی راهنمایی می‌کند و یا روی یک تصویر بصری تمرکز می‌کنید.

عمیق‌تر

در این مرحله، مرحله اول را ادامه می‌دهد و آرامش و تمرکز شما را به سطح عمیق‌تری می‌برد. این مرحله اغلب شامل شمارش معکوس یا استفاده از تجسمی مانند پایین رفتن از پله‌ها است. این دو مرحله اول با هدف تسهیل گشودگی شما نسبت به پیشنهادات انجام می‌شود.

پیشنهادات

این مرحله برای تغییر واقعی در تجربه، رفتار یا ادراک است. هیپنوتیزم درمانگر شما از تصاویر و زبانی که با دقت انتخاب شده است استفاده خواهد کرد. پیشنهادها معمولاً متمرکز بر علائم (برای رفع یک علامت) یا اکتشافی (برای کشف تجربیات مرتبط با شروع علائم) هستند. تغییرات پیشنهادی ممکن است در ادراک، احساس، عواطف، حافظه، فکر یا رفتار باشد.

مثال: برای ترک سیگار، می‌آموزید که محرک‌های خود را برای تمایل به سیگار شناسایی کنید، راه‌های مثبت تغییر را بیاموزید، منابعی را برای ایجاد تغییر درک کنید، الگوی خود را مختل کنید، واکنش بهتری را به آن اضافه کنید، تفاوت را متوجه شوید و رفتار تغییر یافته را نصب کنید. ممکن است تشویق شوید که خود “قدیمی” خود را با ریه‌های سیاه در آینه‌ای در پشت خود ببینید و خود “جدید” خود را سالم با ریه‌های تمیز در آینه جلویی ببینید. سپس راهنمایی خواهید شد که کدام خود را دوست دارید و به سمت آن خود قدم بردارید.

خروج

در این مرحله از هیپنوتیزم خارج می‌شوید. هیپنوتیزور شما ممکن است از عمیق‌کننده‌های معکوس استفاده کند، مثلاً به شما پیشنهاد می‌دهد که از پله‌ها بالا می‌روید یا شمارش می‌کنید.

آیا از هیپنوتیزم به عنوان تنها درمان استفاده می‌شود؟

هیپنوتیزم معمولاً همراه با سایر درمان‌ها، به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی کامل استفاده می شود. تصمیم به استفاده از هیپنوتیزم درمانی در یک محیط بالینی به عنوان تنها درمان یا به عنوان یک درمان اضافی در روان درمانی یا طب سنتی با مشورت یک متخصص واجد شرایط که در مورد استفاده و محدودیت‌های هیپنوتیزم آموزش دیده است، گرفته می‌شود. تعداد جلسات ثابتی وجود ندارد. بسته به شدت مشکل، درمان متفاوت است. هیپنوتیزم درمانی ممکن است چندین جلسه طول بکشد.

آیا هیپنوتیزم درمانی موثر است؟

علیرغم استفاده از هیپنوتیزم از دهه 1700، همچنان در جامعه پزشکی نگاه ها به هیپنوتیزم درمانی منفی است. با این حال، در حال تبدیل شدن به یک شکل درمانی پذیرفته شده و شناخته شده‌تر است. تعداد متخصصان پزشکی معتبر و دارای مجوز که هیپنوتیزم درمانی را در عمل خود به کار می‌برند در حال افزایش است.

شواهد علمی حاکی از مزایای هیپنوتیزم درمانی محدود بوده است، اما در حال رشد است. برخی از مطالعات نتایج “امیدبخش” را نشان می‌دهند. قوی‌ترین شواهدی که از استفاده از درمان‌های هیپنوتیزمی حمایت می‌کند، از تحقیقات در مورد فواید هیپنوتیزم  درمانی برای درمان درد، IBS و علائم PTSD ناشی می‌شود. بیشتر انجمن‌ها و سازمان‌های پزشکی بیان می‌کنند که برای نتیجه‌گیری معنی‌دار در مورد اثربخشی هیپنوتیزم به مطالعات بیشتری نیاز است.

چه نوع افرادی بیشتر از هیپنوتیزم سود می‌برند؟

خواص هیپنوتیزم درمانی بیشتر از همه برای کسانی است که انگیزه بالایی برای غلبه بر یک مسئله دارند. مانند هر درمان دیگری، هیپنوتیزم ممکن است برای شرایط خاص یا در افراد خاص مفید باشد، اما همچنین می‌تواند مفید نباشد. ترس و نگرانی و مقاومت در مقابل هیپنوتیزم جلوی پیشرفت کار را می‌گیرد.

آیا هیپنوتیزم درمانی برای برخی افراد یا در شرایط خاص نامناسب است؟

عوارض هیپنوتیزم درمانی در افرادی که مشکلات روانی شدیدی دارند، مانند علائم روان پریشی، از جمله توهم و هذیان، مشاهده می‌شود. همچنین ممکن است برای کسی که از مواد مخدر یا الکل استفاده می‌کند نامناسب باشد. استفاده از هیپنوتیزم برای بازیابی حافظه تا حد زیادی توسط تحقیقات پشتیبانی نشده است. همچنین در مورد استفاده از آن در مدیریت رویدادهای استرس‌زا از اوایل زندگی احتیاط می‌شود. استفاده از هیپنوتیزم در این مواقع ممکن است خاطرات نادرستی ایجاد کند، به خصوص اگر پیشنهادات ناخواسته داده شود و باعث ناراحتی و اضطراب بیشتری شود.   

آیا هیپنوتیزم درمانی خطرناک است؟

هیپنوتیزم درمانی زمانی که توسط یک درمانگر آموزش دیده انجام می‌شود یک روش بی‌خطر است. هیپنوتیزم درمانی کنترل ذهن یا شستشوی مغزی نیست. درمانگر شما نمی‌تواند شما را وادار به انجام کاری شرم آور یا کاری بکند که نمی‌خواهید انجام دهید.

هیپنوتیزم انجام شده توسط یک درمانگر آموزش دیده یک درمان پزشکی ایمن، مکمل و جایگزین است. اما توجه داشته باشید که هیپنوتیزم ممکن است برای برخی از افراد مبتلا به بیماری روانی شدید بی خطر نباشد. واکنش‌های مضر به هیپنوتیزم نادر است، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سرگیجه
• سردرد
• حالت تهوع
• خواب آلودگی
• اضطراب یا پریشانی
• مشکلات خواب
• هنگامی که کسی هیپنوتیزم را به عنوان راهی برای مقابله با رویدادهای استرس زا در اوایل زندگی پیشنهاد می‌کند، محتاط باشید. این ممکن است واکنش عاطفی شدیدی را ایجاد کند.

آیا خود هیپنوتیزمی امکان پذیر است؟

بله، تمرین خود هیپنوتیزمی امکان پذیر است. تنفس عمیق، تصویرسازی، آرام سازی پیشرونده عضلانی و تکنیک‌های تمرکز حواس ممکن است مشابه جنبه‌های هیپنوتیزم عمل کنند، به ویژه برای کنترل عوارض جانبی شیمی درمانی یا مدیریت مشکلات سلامتی مکرر مانند سردرد مفید است.

کلام پایانی

هیپنوتیزم تغییری در آگاهی است که شما را قادر می‌سازد تا از افکار، احساسات، ادراکات، باورهای اصلی استفاده کنید و با راهنمایی یک هیپنوتیزم درمانگر آموزش دیده الگوی تفکر خود را برای مدیریت بهتر مشکل سلامتی خود تغییر دهید. 

هیپنوتیزم درمانی برای همه مناسب نیست، اما ممکن است برای شما مفید باشد. این می‌تواند یک ابزار الحاقی قدرتمند و موفق برای سایر اشکال سنتی‌تر درمان باشد. برای برخی سوال است که هزینه هیپنوتیزم درمانی چقدر است؟ پاسخ مشخصی برای این سوال نیست چرا که تعرفه‌ها برای یک جلسه مشاوره مشخص است اما به کارگیری تکنیک هیپنونیزم درمانی مبلغ را تغییر می‌دهد و در مراکز مختلف مبالغ متفاوتی از مراجعین دریافت می‌شود. مهم‌ترین مسأله‌ای که شما باید در نظر داشته باشید این است که متخصص باید حتما در حوزه هیپنوتیزم تجربه و دانش کافی داشته باشد. 

نگارنده : سیدمرتضی احمدی منش - روانشناسی بالینی