افسردگی بارداری و پس از زایمان افسردگی پریناتال چیست؟
افسردگی بارداری و افسردگی پس از زایمان نوعی اختلال خلقی است که می‌تواند خانم‌های باردار یا آن دسته از مادرانی را که به تازگی زایمان کرده‌اند، تحت تاثیر قرار دهد. کلمه «پریناتال» (Perinatal) در واقع به دوره بارداری و پس از زایمان اطلاق می‌شود. خانم‌هایی که در بارداری یا پس از زایمان دچار افسردگی می‌شوند، ممکن است احساس غم و ناراحتی زیادی را تجربه کنند، دچار اضطراب شده یا آنقدر احساس خستگی کنند که حتی قادر به انجام کارهای روزمره خود از جمله مراقبت کردن از خودشان یا نوزادی که تازه متولد شده، نباشند.
بی بی بلو ( baby blues ) یا گرفتگی خلق بعد از زایمان!
بعضی از خانم ها پس از زایمان دچار یک جور گرفتگی خلق می‌شوند که به این حالت در زبان انگلیسی baby blues می‌گویند. این حالت نوعی گرفتگی خلقی یا تغییر خلق خفیف است که باعث می‌شود مادر دچار نگرانی، ناراحتی،افکار منفی پس از زایمان یا خستگی بدن شود.
افسردگی پس از زایمان چقدر طول می کشد؟
مدت زمان افسردگی بعد از زایمان
بسیاری از خانم‌ها پس از زایمان – به خصوص در دو هفته اول پس از زایمان – این تغییرات را تجربه می‌کنند؛ به خصوص اینکه نوزاد در این دوران نیاز به مراقبت ساعت به ساعت دارد و کاملا طبیعی است که بعضی وقت‌ها مادر دچار خستگی شده یا احساس کند که گیر افتاده است! اما اگر این تغییرات خلقی، احساس اضطراب یا ناراحتی شدید باشد یا اگر بیش از دو هفته طول بکشد، معنایش این است که مادر دچار افسردگی پس از زایمان شده است. به‌طور کلی خانم‌هایی که پس از زایمان دچار افسردگی می‌شوند، بهتر است وارد فرایند درمان شوند.
کدام خانم ها بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند؟
داشتن سابقه فردی یا خانوادگی افسردگی یا اختلال دوقطبی
- داشتن افسردگی در بارداری قبلی
- خانم‌هایی که در یک سال گذشته حوادث استرس‌زایی را تجربه کرده یا دچار عوارض بارداری و... بوده، بیمار شده یا شغل‌شان را از دست داده‌اند
- متولد شدن نوزاد با بیماری یا مشکل جسمی خاص
- مشکل داشتن در شیردهی به نوزاد
- وجود مشکلات ارتباطی با همسر و نزدیکان
- عدم حمایت لازم پس از زایمان
- وجود مشکلات مالی
- تجربه بارداری ناخواسته
افسردگی پس از زایمان چه علائمی دارد؟
علائم افسردگی بعد از زایمان طیف وسیعی را شامل می شود بعضی از خانم‌ها که پس از زایمان به افسردگی مبتلا می‌شوند، ممکن است فقط چند علامت جزئی داشته باشند، اما بعضی‌ها هم ممکن است دچار علائم بیشتر و شدیدتر شوند. از جمله علائم و نشانه‌های شایع افسردگی پس از زایمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس غم، اضطراب یا خالی بودن ماندگار
- تحریک‌پذیری
- احساس گناه، بی‌ارزشی، بی‌پناهی و درماندگی یا نا امیدی
- از دست دادن علاقه و لذت نسبت به فعالیت‌ها و سرگرمی‌های قبلی
- خستگی یا کاهش غیرطبیعی انرژی
- احساس بی قراری یا ناتوانی در یک جا نشستن
- اختلال در خواب (حتی زمانی که نوزاد خواب است)، خواب بیش از حد یا از خواب پریدن‌های صبحگاهی
- اختلال در اشتها، تغییرات غیر طبیعی وزن یا هر دو
- احساس درد مانند سردرد یا مشکلات گوارشی که دلیل مشخص جسمی نداشته یا حتی با درمان از بین نمی‌روند
- مشکل در برقراری رابطه عاطفی با نوزادی که تازه متولد شده است
- نگرانی و تردید دائمی نسبت به توانایی نگهداری از نوزاد جدید
- داشتن افکار مربوط به مرگ، خودکشی یا آسیب زدن به خود یا نوزاد
آیا افسردگی پس از زایمان قابل درمان است؟
مشاوره و روان‌درمانی به مادری که دچار افسردگی پس از زایمان است کمک می‌کند تا بهتر بتواند علائم بیماری را کنترل کند. دو روش علمی و مورد تأیید برای درمان افسردگی پس از زایمان روان درمانی بین فردی و تکنیک درمان رفتاری-شناختی یا سی بی تی است. در این روش به مادر روش‌های متفاوتی را برای فکر کردن، رفتار کردن و واکنش نشان دادن به موقعیت‌ها یاد می‌دهد.
جنون بعد از زایمان
جنون بعد از زایمان یک بیماری روانی بسیار جدی است. علائم آن در سه ماه اول پس از زایمان در مادران ظاهر می‌شود. مادران مبتلا به جنون بعد از زایمان از واقعیت فاصله می‌گیرند و دچار توهم می‌شوند. سایر علائم جنون پس از زایمان شامل بی خوابی، عصبانیت، بی قراری، بی تابی، احساس سردرگمی و آشفتگی و... می‌باشد. در برخی از مواقع فرد نیاز به بستری شدن دارد چرا که ممکن است به خود، اطرافیانش و حتی نوزاد آسیب برساند. جنون بعد از زایمان یا سایکوز بعد از زایمان چیست؟
جنون بعد از زایمان یا سایکوز بعد از زایمان شرایط نادری است که معمولا در هفته های اول بعد از زایمان ایجاد می شود و علائم آن می تواند حتی بسیار شدیدتر باشد. علائم سایکوز یا جنون بعد از زایمان عبارت است از:
- سر درگمی
- افکار وسواسی در مورد کودک
- توهم و هذیان
- پارانوئیا
- تلاش برای آسیب زدن به خود یا فرزند
- اختلالاتی در خوابیدن
سایکوز بعد از زایمان می تواند منجر به افکار و رفتارهای خطرناکی گردد که به درمان فوری نیاز خواهد داشت.
اختلالات هم آیند با افسردگی بعد از زایمان
علائم اضطراب و استرس همچنین وسواس به ندرت پس از زایمان رخ می‌دهند. افراد مبتلا به افسردگی بعد از زایمان، همواره نگران سلامتی نوزاد خود هستند و دچار ترس‌های غیر منطقی نسبت به سلامت نوزاد خود می‌شوند. پس از زایمان ممکن است فرد دچار اختلال هراس همراه با افسردگی نیز بشود. از آنجایی که افسردگی مادر اثرات منفی زیادی در جریان رشدی کودک خود ایجاد خواهد کرد درمان افسردگی و مشاوره روانشناسی حائز اهمیت است.
چه زمانی مادر باید برای درمان افسردگی اقدام کند؟
غفلت از درمان افسردگی بعد از زایمان و عدم درمان آن هم برای مادر و هم برای نوزاد خطرناک می‌باشد. پیش از بارداری و زایمان نیز افسردگی می‌تواند در خانم وجود داشته باشد، پس حتما در برای اطمینان از این مورد مقاله علائم افسردگی در زنان را بخوانید. در صورت مشاهده علائم زیر حتما برای معالجه باید اقدام شود.
1.ادامه پیدا کردن علائم افسردگی بیش از دو هفته
2.پایین آمدن عملکرد فرد به صورتی که قادر به انجام کارهای روزانه و طبیعی خود نیز نباشد
3.افکار مبتنی بر صدمه رساندن به خود یا نوزاد
4. احساس اضطراب و دستپاچگی زیاد
فاکتورهای خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان
افسردگی پس از زایمان می تواند بعد از به دنیا آوردن هر کدام از فرزندان اتفاق بیفتد و فقط مربوط به زایمان اول نخواهد بود. ریسک ابتلا به افسردگی پس از زایمان افزایش می یابد اگر:
- شما سابقه ابتلا به افسردگی در طول بارداری و یا سایر زمان ها داشته باشید
- دچار اختلال دو قطبی باشید
- بعد از بارداری قبلی خود دچار افسردگی پس از زایمان شده باشید
- در اعضای خانواده شما سابقه ابتلا به افسردگی و سایر ناپایداری های خلقی وجود داشته باشد
- حوادث پر استرسی را در سال گذشته تجربه کرده باشید مانند عوارض بارداری، بیماری و یا استرس شغلی
- فرزند شما دچار مشکلاتی در سلامت بوده و یا نیازهای خاص دیگری داشته باشد
- در شیر دادن مشکلاتی داشته باشید
- در ارتباط با همسر و یا سایر افراد مهم زندگی خود مشکل داشته باشید
- سیستم پشتیبانی ضعیفی داشته باشید
- دچار مشکلات مالی باشید
- ارداری برنامه ریزی نشده و ناخواسته ای داشته باشید
برخی از افراد ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان شوند و آن را تجربه کنند و برخی هم ممکن است اصلاً این حس را تجربه نکنند یا به عبارتی آن را کنترل کنند. اما براساس آمار و مطالعات حدود 70 تا 80 درصد از زنان پس از زایمان دچار اختلالات خلقی می‌شوند. به طور کلی از هر 8 زن 1 زن ممکن است پس از زایمان افسردگی را تجربه کند و این در تمام دنیا حتی اروپا نیز وجود دارد
براساس آمار، ممکن است 15 درصد از زنان پس از بارداری یک وضعیت ناتوان‌کننده‌تری از افسردگی را تجربه کنند و بین 0.1 درصد تا 0.2 درصد بانوان با شکل نادری از روان‌پریشی پس از بارداری روبرو می‌شوند.
حدوداً 50 درصد از زنانی که دچار افسردگی پس از زایمان شدند، اولین دوره‌ی افسردگی خود را پس از زایمان تجربه می‌کنند این در حالیست که 50 درصد مابقی دارای علائم افسردگی قبل از زایمان هستند.
درمانهای روانشناختی
- شناخت درمانی:
شناخت درمانی به عنوان یکی از راههای از بین بردن افسردگی پس از زایمان مطرح می شود. این نوع درمان بر این اصل استوار است که، طرز فکر مادر می تواند افسردگی او را تحریک کند. به او نشان داده می شود که طرز فکرش تاثیر مخربی روی وضعیت ذهنی او می گذارد. هدف از این کار تغییر الگوی ذهنی مادر و کسب دیدگاه مثبت است.
- رفتار درمانی شناختی (سی بی تی):
امروزه رفتار درمانی به عنوان یکی از راههای از بین بردن افسردگی پس از زایمان مورد توجه قرار گرفته است. این روش ترکیبی از شناخت درمانی و رفتار درمانی است و به مادر نشان می دهند چگونه طرز فکر، رفتار و احساسات خود را تغییر دهد(مرتضی احمدی منش)
دیدگاه خود را بنویسید