نشانگان آسپرگر

سندرم آسپرگر چیست؟

سندرم آسپرگر (Asperger Syndrome) جزو گروهی از اختلالات عصبی است که به اختلالات طیف اوتیسم (ASDs) معروف می باشند. سندرم آسپرگر در انتهای ملایم طیف در نظر گرفته می شود. افراد مبتلا به سندرم آسپرگر برخی علائم اولیه را نشان می دهند:

• مشکل      در تعامل اجتماعی
• انجام      رفتارهای تکراری
• محکم      ایستادن بر روی آنچه فکر می کنند
• تمرکز      بر قوانین و روالها

برخی از افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم با عنوان عملکرد بالا طبقه بندی می شوند. اوتیسم با عملکرد بالا به این معناست که این افراد تاخیر در مهارت های زبانی و شناختی که در بسیاری از افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم معمول است را تجربه نمی کنند.
اغلب افراد مبتلا به سندرم آسپرگر دارای هوش طبیعی یا بالاتر از حد طبیعی هستند. علاوه بر این ، افراد مبتلا به این بیماری اغلب می توانند در کلاس های اصلی آموزش ببینند و مشاغل خود را حفظ کنند.

سندرم آسپرگر قابل درمان نیست. تشخیص و مداخله زودهنگام می تواند به کودک در ایجاد ارتباطات اجتماعی ، دستیابی به توانایی های بالقوه و داشتن یک زندگی مولد کمک کند.

علائم سندرم آسپرگر چیست؟

علائم در افراد مختلف متفاوت است ، اما کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر اغلب بر روی موضوعات محدود و کوچک، تمرکز وسواسی دارند.

به عنوان مثال ، کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر ممکن است علاقه زیادی به چیزهایی مانند برنامه تردد قطار یا دایناسورها داشته باشند. این علاقه می تواند موضوع گفتگوهای یک طرفه با همسالان و بزرگسالان باشد.

فرد مبتلا به سندرم آسپرگر از تلاش های طرف مقابل برای تغییر موضوع مکالمه بی اطلاع است. این یکی از دلایلی است که ممکن است کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر در تعاملات اجتماعی دچار مشکل شوند.

افراد مبتلا به سندرم آسپرگر قادر به فهم حالات صورت و زبان بدن نیستند. بسیاری از آنها به سختی می توانند احساسات دیگران را تشخیص دهند. بسیار اتفاق می افتد که افراد مبتلا به این بیماری هنگام صحبت با دیگران از تماس چشمی خودداری کنند.

افراد مبتلا به سندروم آسپرگر ممکن است به صورت یکنواخت صحبت کنند و حالات چهره کمی داشته باشند. آنها همچنین ممکن است در تشخیص اینکه چه زمانی باید با توجه به موقعیت ، حجم صدای خود را کاهش دهند دچار مشکل می شوند.

کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر ممکن است در مهارتهای حرکتی ضروری مانند دویدن یا راه رفتن نیز دچار مشکل شوند. این کودکان ممکن است از هماهنگی کافی برخوردار نباشند و نتوانند کارهای خاصی مانند صخره نوردی یا دوچرخه سواری را انجام دهند.

1. علائم سندرم آسپرگر در کودکان

کودکان مبتلا به آسپرگر مدام جیغ می‌کشند. ممکن است اطرافیان خود را بزنند و به آن‌ها آسیب جدی وارد کنند و در آن لحظات نسبت به احــساسات اطرافیانشان کاملا بی توجه باشند.
این کودکان سر مسائل بسیار پیش پا افتاده مدام جر و بحث می‌کنند. وقتی به یک موضوع علاقه مند می‌شوند آنقدر سرگرمش می‌شوند که به طور کلی ارتباطشان با دنیای بیرون قطع می‌شود در این حالت اگر صدایشان کنید پاسخی دریافت نخواهید کرد. به دلیل این ویژگی‌ها و عــدم توانایی دوستیابی کودکان دچار سندروم آسپرگر موجب می شود که آن ها به ندرت بتوانند دوستی برای خود دست و پا کنند.

کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر معمولا تأکید زیادی بر علائق خود دارند و در مورد آن‌ها صحبت می‌کنند. اغلب علاقه و تعریف از خود و موضوعات مورد علاقه را بارها به صورت جملات تکراری بیان می‌کنند. در واقع آن‌‌ها به تکرار مداوم و بیش از حد یک حرکت و یا صحبت علاقه زیادی دارند و این موضوع گاه والدین و اطرافیان را کلافه می‌کند. کودکان با نشانگان آسپرگر از تغییر می ترسند و بیزارند و برای مثال هر روز برای صبحانه یک چیز می‌خورند و یا عادت دارند اسباب بازی‌های خود را به یک شیوه تکراری پشت سر هم ردیف کنند. تغییر محل زندگی و یا تغییر مدرسه آن‌ها را به شدت آشفته می‌کند. 

2. علائم و نشانگان سندرم آسپرگر در بزرگسالان

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد درصدی از کودکان دارای آسپرگر با افزایش سن کمی بهبود می‌یابند. اما این به نوعی ریسک محسوب می‌شود و نمی‌توانیم علائم را نادیده بگیریم. بنابراین اگر این علائم در سنین کم تشخیص داده نشوند و درجهت کنترل و بهبود آن‌ها تلاشی صورت نگیرد، متاسفانه این اختلال در تمام عمر همنشین فرد باقی می‌ماند و او را آزار می‌دهد. بزرگسالان دارای آسپرگر علاقمند به پیروی از هنجارهای اجتماعی نیستند، دایره دوستانشان بسیار کوچک است و ترجیح آن‌ها به گــوشه گیری و انزواطلبی است.

ضمن اینکه فاقد مهارت‌های اجتماعی لازم جهت ارتباط نیز هستند. این افراد تا پایان عمر معمولا تنها زندگی می‌کنند و به مرور دچار کم توانی حرکتی می‌شوند. اختلال حرکتی و یا اخــتلال حرکات قالبی در انجام امور ساده مانند راه رفتن یا دویدن مشخص نیست، اما در حرکات کمی پیچیده‌تر مثل؛ دوچرخه سواری یا توپ بازی خودش را نشان می‌دهد. این افراد ممکن است به همین دلیل از طرف اجتماع به لحاظ فیزیکی آسیب فراوانی ببینند. مبتلایان به آسپرگر در برابر استرس حساسیت بیش از اندازه دارند. طول عمرشان کوتاه است و در شرایط سخت بیش از حد افسرده و خشمگین می‌شوند

علت سندرم آسپرگر چیست؟

تغییرات در مغز مسئول بسیاری از علائم سندرم آسپرگر است. با این حال ، پزشکان نتوانسته اند به طور دقیق تعیین کنند که علت این تغییرات چیست.

عوامل ژنتیکی و قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند مواد شیمیایی یا ویروس ها به عنوان عوامل بالقوه در ایجاد این اختلال شناخته شده اند. پسران بیشتر از دختران به سندرم آسپرگر مبتلا می شوند.

سندرم آسپرگر چگونه تشخیص داده می شود؟

هیچ آزمایشی وجود ندارد که به شما بگوید آیا فرزند شما سندرم آسپرگر دارد یا خیر. در بسیاری از موارد ، والدین تأخیر در رشد یا مشکلات رشدی یا رفتاری را گزارش می دهند. اگر فرزند شما در مدرسه است ، معلم او ممکن است متوجه مشکلات رشدی او شود. این موارد باید به پزشک اطلاع داده شوند.

آنها می توانند فرزند شما را در زمینه های اصلی زیر بررسی کنند:

• رشد      زبان
• تعامل      اجتماعی
• حالت      چهره در هنگام صحبت
• علاقه      به تعامل با دیگران
• نحوه      برخورد با تغییر
• هماهنگی      حرکتی و مهارتهای حرکتی

از آنجا که هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص سندرم آسپرگر وجود ندارد ، مشکل بسیاری از بیماران با سایر مشکلات سلامتی مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) ، اشتباه تشخیص داده می شود. اگر این اتفاق بیفتد ، ممکن است کودک شما نیاز به ارزیابی مجدد داشته باشد تا تشخیص صحیح برای او داده شود.

علل سندرم آسپرگر

ریشه‌­های سندرم آسپرگر و اوتیسم کاملا مشخص نیست اما تحقیقات حال حاضر به ناهنجاری مغزی اشاره می‌کنند. دانشمندان نشان داده‌­اند قسمت­‌های خاصی از مغز کودکان سالم دربرابر کودکان دچار سندرم آسپرگر از نظر ساختار و عملکرد با هم فرق دارند.

احتمالا این تفاوت‌­ها ناشی از حرکت غیرعادی سلول­‌های جنین حین تشکیل نطفه است که روی ساختار مغز تاثیر می­‌گذارد و باعث تغییر مدار عصبی که کار کنترل افکار و رفتار را برعهده دارد می­‌شود.

همچنین، ژنتیک نیز در بروز سندرم آسپرگر و اختلال طیف اوتیسم نقش دارد زیرا این وضعیت ارثی است. برای مثال، احتمال ابتلای دوقلوهای همسان به اختلال طیف اوتیسم بیشتر از دوقلوهای ناهمسان یا خواهر و برادرهاست.

ویژگی های مثبت آسپرگرها

گاهی این اختلال برای این افراد یک مزیت به حساب می‌آید و ممکن است موجب افــزایش قدرت یادگیری مغز شود. به عنوان مثال این افراد توانایی بالایی در حل مسائل ریاضی دارند، استعداد فوق العاده آنان در رشته‌های کامپیوتری و برنامه نویسی به اثبات رسیده است. در مسائل هنری نیز شدیدا خلاق هستند. حافظه‌شان بسیار عالی است و قادرند بسیاری از جزئیات گذشته را به خاطر آورند. چون قابلیت تمرکز عمیق و طولانی مدت بر یک موضوع را دارند و به شکل خستگی ناپذیری به آن بپردازند، بنابراین درصد موفقیتشان در یک مهارت خاص بسیار بالا می‌رود.

افراد سرشناس مبتلا به سندرم آسپرگر

افراد مستعد و خلاقی را در زمینه‌های مختلف می‌توان نام برد که نشانگان آسپرگر دارند. به عنوان مثال در زمینه ادبی «دنیل تامت»، در زمینه ورزشی «کریس بکهام»، در زمینه موسیقی «گری نیومن» و در زمینه سینما «آنتونی هابکینز».

وظیفه اطرافیان مبتلایان به آسپرگر

در وهله اول پذیرش این افراد به همان گونه‌ای که خلق شده‌اند می‌تواند تا حد بسیار زیادی باعث احساس امنیت شود و آرامـش ذهن آن ها بیشتر خواهد شد. اگر بیمار و اطرافیانش متوجه اختلال او هستند و در جهت درمانش کوشش می‌کنند شما نیز در همین راستا با آنان پیش بروید. اما اگر تشخیص دادید که بیمار و اطرافیانش متوجه اختلال او نیستند با احترام و احتیاط آنان را به یک متخصص ارجاع دهید.

فرد مبتلا به این اختلال در گذر زمان با نقاط قوت و ضعف خود بیشتر و عمیق‌تر آشنا می‌شود و تحت تأثیر آموزش صحیح و کسب تجربه می‌تواند بهبود یابد. آموزش کودکان استثنایی می‌تواند از زمان طفولیت توسط والدین شروع شود و تا محیط‌های اجتماعی دیگر نیز ادامه یابد. ضمن اینکه مداخلات دارویی نیز می‌تواند مؤثر باشد. در هر صورت روند بهبود زیر نظر یک متخصص امن‌ترین روش است.

والدین کودکان آسپرگر مانند والدین کودکان اوتیسم باید از نحوه برخورد صحیح با این کودکان آشنا باشند. از آنجا که آسپرگر در طیف اوتیسم قرار می‌گیرد می‌توانید با خواندن مقاله نحوه صحیح رفتار والدین با کودکان اوتیسم اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید.

سندرم آسپرگر چگونه درمان می شود؟

هیچ درمانی برای سندرم آسپرگر وجود ندارد. با این حال ، درمان های مختلفی وجود دارد که می تواند علائم این اختلال را کاهش داده و به فرزند شما کمک کند تا از پتانسیل کامل خود استفاده نماید. درمان اغلب بر اساس علائم خاص کودک انجام می شود.

برای درمان علائم سندرم آسپرگر اغلب از داروها استفاده می شود. نمونه این داروها عبارتند از:

• آریپیپرازول      (Abilify) برای      کاهش تحریک پذیری
• گوانفاسین      (Tenex) ،      اولانزاپین (Zyprexa) و نالترکسون (ReVia) برای کاهش بیش فعالی
• مهارکننده      های بازجذب سروتونین انتخابی (SSRIs) برای کاهش رفتارهای تکراری
• رسپریدون      (Risperdal Consta) برای      کاهش تحریک و بی خوابی

داروها می توانند برای کنترل رفتارهای مشکل ساز که ممکن است به دلیل سندرم آسپرگر رخ دهند مفید باشند. با این حال ، درمان های دیگری نیز وجود دارند که می توانند مهارت های ارتباطی ، تنظیم عواطف و تعامل اجتماعی را بهبود بخشند. بسیاری از کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر موارد زیر را نیز دریافت می کنند:

• آموزش      مهارت های اجتماعی
• گفتاردرمانی      و زبان درمانی
• کار      درمانی
• فیزیوتراپی
• رفتار      درمانی شناختی

والدین نیز اغلب تحت درمان قرار می گیرند. آموزش والدین می تواند به شما در مقابله با چالش های مربوط به تربیت فرزند مبتلا به سندرم آسپرگر کمک کند.

آینده بلند مدت کودک مبتلا به سندرم آسپرگر چگونه است؟

هیچ درمانی برای سندرم آسپرگر وجود ندارد. با این حال ، بسیاری از کودکان مبتلا به این اختلال با درمان و مداخله اولیه در بزرگسالی زندگی سالم و مولدی خواهند داشت. اگرچه بسیاری از آنها باز هم با تعاملات اجتماعی دست و پنجه نرم می کنند ، اما اکثر بزرگسالان مبتلا به سندرم آسپرگر قادر به زندگی مستقل هستند.

سیدمرتضی احمدی منش  ،   روانشناس بالینی